Twój koszyk jest pusty

Dwór w Wielistowie

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat wejherowski, gmina Łęczyce

Rodzaj obiektu:
Dwór
Stan zachowania:
Nieistniejący

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Wielistowie

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Wielistowie. Miłego czytania!

Historia

Pierwsza wzmianka o Wielistowie (Felstow, Velischtow) pochodzi z 1437 roku i określa go jako wolny, kaszubski majątek rycerski. W 1493 r. w przywileju lennym majątek figuruje jako własność rodu von Feldstan. Trzydzieści lat później właścicielem był Hans von Velstow, który w razie wojny miał obowiązek stawienia się wraz z koniem na dwór księcia. W 1628 r. właścicielem dóbr był Jürgen Velstow. Kolejno przez okres 50 lat był w posiadaniu rodziny Jabuncke, po czym ponownie powrócił w ręce Velstowów (Felstow). Już w tamtym czasie obok folwarku znajdował się dwór, a przy nim najprawdopodobniej ogród warzywny.

Zygmunt Szultka i Kazimierz Kallaur w swoim opracowaniu o rodzinie von Grumbkow wspominają o wielistowskim odgałęzieniu tego rodu. Jego reprezentantem był Benedykt von Grumbkow, syn Grzegorza, który urodził się w Runowie i w latach 1557-1578 był współwłaścicielem wsi. Około 1572/75 r. Benedykt poślubił Annę Wielistowską (Velstow) z Wielistowa, wywodzącą się z drobnej szlachty kaszubskiej. Nie wiadomo jednak w jaki sposób była ona spokrewniona z wyżej wymienionymi Velstowami. Benedykt i Anna doczekali się licznego potomstwa. 

W I poł. XVIII w. właścicielem Wielistowa był Michael Lorenz von Felstow. Sprzedał on połowę swojego majatku rodzinie von Pirch - właścicielem został Martin Georg von Pirch. W 1749 r. Michael sprzedał kolejną część dóbr rodzinie von Rostke, a ci po trzech latach sprzedali ją von Wodtke.

W 1784 r. część należąca do Martina Georga von Pircha należała do wdowy po nim. Z kolei część należąca do rodziny von Wodtke na powrót wróciła do Felstów. Później właścicielem był syn Michaela - Filip Jacob von Felstow.

W 1804 r. wdowa von Pirch przekazała swoją część majątku córce , która wyszła za mąż za kapitana von Linde. W 1811 r. obie części majątku nabył Gustaw Weiher i utrzymał je aż do 1828 r., po czym sprzedał rodzinie von Ostercht.

W I poł. XIX w. w miejscu starego dworu wzniesiono nowy, okazały budynek, wokół którego założono ogród krajobrazowy. Wjazd poprowadzono do tej części od drogi głównej przez bramę, a dalej brukowanym podjazdem prosto przed budynek dworu. W części folwarcznej powstały nowe budynki gospodarcze. Dodatkowo na wschód od folwarku wybudowano dwa domy mieszkalne dla pracowników folwarcznych.

W 1845 r. majątek nabył burmistrz Lęborka Carl von Höne. Siedemnaście lat później właścicielem został jego brat Teodor von Höne, który podobnie jak Carl nie rezydował w wielistowskim dworze. Z tego względu, zarówno w części dworskiej jak i w folwarku nie zachodziły większe zmiany.

W 1868 r. nowym właścicielem został Leon Marwicz. Za jego gospodarzenia powstawały kolejne budynki, m.in. duża stodoła. Ogród natomiast systematycznie powiększano w kierunku wschodnim. W jego wnętrzu utworzono sadzawkę zasilaną wodą z pobliskiego strumienia.

W 1887 r. nastąpiła kolejna zmiana właściciela - berliński adwokat Julius Lazarus. Po nim przejął majątek Julius Lazarus-Stiftung. Za jego czasów całe założenie zmieniło swój charakter i zaczęło pełnić funkcję rezydencji. Zmieniono układ części wjazdowej. Po lewej stronie wjazdu utworzono kompozycję klombu klonowo-kasztanowego, a pomiędzy dwoma klonami rosnącymi przed dworem uformowano okrągły, ozdobny gazon. Po południowej stronie dworu utworzono krajobrazowe wnętrze, nadając mu charakter salonu ogrodowego. Sam budynek dworu ozdobiono dwoma gankami.

Po I WŚ cały majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa, w Zarządzie Dóbr Państwowych. Większa część ziemi została rozparcelowana, a ok. 350 ha ziemi wraz z folwarkiem i cz. dworsko-parkową nabyła rodzina Lewskich (Lewińskich).

W 1939 r. majątek został przejęty przez Niemców (Alfred Kramp), którzy gospodarowali tam do marca 1945 r.

Po wyzwoleniu majątek został przejęty przez Skarb Państwa i oddany w użytkowanie Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Godętowie. Od tego czasu rozpoczęła się degradacja całego założenia. Budynek dworu przeznaczono na mieszkania pracownicze, co spowodowało dokonanie podziału wnętrz. Zamurowano okno we wschodniej ścianie szczytowej, a w sieni wydzielono miejsce na kuchnię, drugą jej część podzielono w środku, tworząc dwa osobne wejścia do mieszkań. W większości pomieszczeń zlikwidowano wewnętrzy wystrój, a część ścian pokryto olejnymi lamperiami. Wokół dworu powstały liczne, prymitywne komórki gospodarcze i chlewiki, a w obrębie kwatery ogrodowej założono ogródki warzywne i wygrodzenia dla kur i kaczek. Z kolei w części gospodarczej, użytkowane budynki bez przeprowadzania koniecznych remontów, popadały w ruinę i stopniowo je rozbierano. Nowe budynki zaczęto stawiać w innych miejscach, co spowodowało zatarcie historycznego układu przestrzennego.

W 1992 r. majątek przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 1995 r. właścicielem dworu został Bolesław Orłowski. W pierwszej kolejności przystąpił on do remontu dworu, gdzie m.in. wymieniono pokrycie dachowe. We wnętrzach przywrócono pierwotne podziały i odtworzono część detali architektonicznych (sufit z polichromią). Uporządkowano również tereny wokół dworu. Właściciel w 1996 r. zmienił dwór w obiekt hotelarsko-restauracyjny "Kasztanowy Dwór". Budynek spłonął w nocy z 3 na 4 kwietnia 1998 r. Nie wyklucza się podpalenia.

Źródła wiedzy
  • Gertruda Pierzynowska, Dwory, parki i folwarki Kociewia i Kaszub, Tczew 1998.
  • Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdański 2010.
  • Zygmunt Szultka, Kazimierz Kallaur, Ród Grąbek - Grąbkowski - von Grumbkow XIII-XVIII wiek. Kaszubscy antenaci pruskich ministrów i generałów, Słupsk 2022.

Zdjęcia:

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.