Twój koszyk jest pusty

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat pucki, gmina Krokowa

Rodzaj obiektu:
Dworek
Zastosowanie:
mieszkania
Stan zachowania:
Nieznany

Zapoznaj się z historią dworku w Brzynie

Przeczytaj więcej informacji o dworku w Brzynie. Miłego czytania!

Historia

Wśród wczesnośredniowiecznych grodów ważnym ośrodkiem był ten w Sobieńczycach. Stanowił on miejsce lokalnej władzy do powstania ok. połowy XII wieku pomorskiej dynastii książęcej i przejęcia władzy administracyjnej przez gród pucki (powstał ok. 1145 r.). Wraz z włączeniem za czasów Mieszka I Pomorza Gdańskiego do państwa Polan tereny te zostały przekształcone w księstwo dzielnicowe w własną dynastią. W XIII wieku obszar dzisiejszej gminy Krokowa był już dobrze zagospodarowany, posiadał wykształconą sieć wsi oraz wchodził w skład kasztelanii książąt pomorskich z siedzibą w Pucku. Do wyposażenia powstałego w pierwszej połowie XIII wieku klasztoru cysterek w Żarnowcu należały wsie: Żarnowiec, Karlikowo, Kartoszyno, Lubkowo, Odargowo, Świecino i Wierzchucino. Natomiast posiadłością rycerską pochodzącą z nadań księcia stanowiło wówczas Brzyno (oprócz niego Jeldzino, Sobieńczyce, Sławoszyno, Lubocino, Kłanino, Połchówko i Krokowa). Książę świecki Mściwój II już w 1284 roku nadał miejscowości Brzyno status majątku rycerskiego.Wraz z Godętowem dziedziczenie otrzymał Błażej – syn Witka. Tutaj pojawia się problem z nazwami imion. Od 1284 roku wieś należała do rodu von Wittke (ówczesna nazwa Beschzino). Wątpliwe jest zatem, aby ktoś z rodu von Wittke miał na imię „Witek". Jednak identyfikuje się go z wojewodą gdańskim z lat 1271 – 1277, który rzeczywiście się tak nazywał. Po opanowaniu Gdańska przez Krzyżaków (1308-1309) tereny wokół Krokowej zostały włączone do komturstwa gdańskiego, a dawną kasztelanię książęcą przekształcono w urząd rybacki z siedzibą w Pucku. Na tym obszarze, wobec istniejącego już zasiedlenie, działalność kolonizacyjna Zakonu przybrała niewielki zasięg. Główne działania dotyczyły nadania niektórym osadom wiejskim prawa niemieckiego (magdeburskiego bądź chełmińskiego) oraz zmiany stosunków gospodarczych i prawnych. W latach 1310 – 1314 na własność klasztoru Żarnowieckiego przechodzi majątek Sobieńczyce, a w roku 1431 Sławoszyno. W drugiej połowie XIV wieku na własność Zakonu przechodzą Brzyno, Prusewo oraz Białogóra.

W 1633 (lub 1665) roku we wsi wybuch pożar, który przyniósł ogromne straty. W 1786 roku właścicielem wsi zostaje Józef Przebendowski, w tym czasie mieszkał tutaj również dzierżawca o nazwisku Lettow. W 1797 roku majątek nabywa Franz Retzlaff (bądź Netzlaff). Natomiast w 1803 w posadaniu miejscowości był pan von Kurowski. Do niego należało również Prusewo oraz Strzebielinko. Zawarł on umowę 3 marca 1810 roku ze starszym strzelcem Hüllnerem, na podstawie której z różnych części majątku (należących głównie do dóbr prusewskich) utworzono kompleks ziemski. Został on przekazany w dzierżawę panu Hüllnerowi. Ten wydzielony kawałek ziemi nazwano Burgsdorf. W 1839 roku Brzyno zakupił Józef von Reck i zmienił nazwę miejscowości na Reckendorf. W tym samym roku powstał tutaj zespół dworsko – folwarczny na miejscu spalonego w wielkim pożarze w 1663 roku. Dwór wraz z nowymi budynkami folwarcznymi wybudował Józef von Reck. Pierwotnie było to założenie oparte o regularny, prostokątny plac folwarczny, wzniesione na zarysie w kształcie litery „L". Skrzydło zachodnie tworzyła kamienno-ceglana stajnia. Spłonęła ona w latach 80-tych XX wieku. Skrzydło północne zajmował sam dwór, który był otoczony niewielkim parkiem. Zachował się w południowej części parterowy, ceglany budynek gospodarczy, który zbudowany jest na kamiennej podmurówce. Najprawdopodobniej powstał w trakcie budowy folwarku, która miała miejsce pod koniec XIX wieku. Podczas wojny trzynastoletniej (1454 – 1466) ówczesny właściciel Brzyna Georg von Wittke postanowił sprzedać miejscowość panu von Krakow z linii Osiek. W 1570 roku majątek przejął ród von Weiher. Tutaj kolejna nieścisłość. Niektóre źródła podają, iż Krokowscy z linii Osiek byli właścicielami miejscowości po Wejherach. Podaje się 1623 rok jako datę zakupienia Brzyna przez Hermana Reingold von Krokow z linii Osiek. Jeszcze inne źródło wskazuje, iż George von Wittke nabył miejscowość dopiero w 1635 roku. Nie udało ustalić mi się skąd wzięło się tak wiele nieścisłości w historii Brzyna.

Dawna przynależność kompleksu ziemskiego Burgsdorf do Brzyna (Reckendorf) została potwierdzona poprzez podział opłat gruntowych, z których później Reckendorf miało płacić 54 talary, a Burgsdorf 27 talarów. Uchwałą sejmiku powiatowego (z dn. 3 października 1873 r.) ta część Burgsdorfu która należała do rodziny Lützowów miała stać się odrębnym majątkiem. Wniosek w tej kwestii został potwierdzony przez powiat rozporządzeniem rządu królewskiego 8 września 1874 roku. Część majątku Burgsdorf została wydzielona oraz połączona ze Strzebielinkiem. Na początku XX wieku właścicielem był kapitan Mielke, zięć rodziny Lützowów (przytoczone za Schultzem – nie wiadomo kogo był zięciem, na pewno nie całej rodziny). Jeszcze w 1872 roku właścicielem Brzyna był Johann Benjamin von Wittke z linii Przebędowo, który odziedziczył majątek po swoim wuju von Reck. Ostatnim niemieckim właścicielem był Eckhard Fliessbach syn Hugo Fliessbacha, który zakupił te ziemie w 1905 roku. Wybudował on również tutaj dwór, na miejscu starego. W południowo – zachodnim narożniku muru, okalającego pierwotnie dwór, została usytuowana studnia w kształcie rotundy murowanej w dolnej partii z kamienia, a w górnej z otynkowanej cegły i przykrytą stożkowym dachem wyłożonym karpiówką.

Inne niemieckie nazwy miejscowości: Buschyn, Brzcinno, Brzyn

Źródła wiedzy
  • Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdańksi 2010.
  • Franz Schultz, Dzieje powiatu wejherowskiego i puckiego, Gdańsk-Puck-Wejherowo 2011.
  • Załącznik numer 2 do Uchwały Rady Gminy Krokowa, z dn. 31.10.2003 r. - Dziedzictwo kulturowe i krajobraz gminy Krokowa. Zasoby i zasady ochrony i kształtowania.
  • Załącznik numer 2 do Uchwały Rady Gminy Krokowa Nr XI/143/2003 z dn. 31.10.2003 r. -Dziedzictwo kulturowe i krajobraz gminy Krokowa. Zasoby i zasady ochrony i kształtowania. Wykonane na zlecenie wójta gminy Krokowa.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.