Dwór w Borkówku

Pierwszymi właścicielami majątku w Borkówku był ród von Jatzkow, w latach 1575-1601. Był to jeden z ich 11 majątków otrzymanych z tytułu lenna. Do 1756 roku część Borkówka należała do kompleksu roszczyckiego, będącego własnością rodziny Krockow. W pierwszej połowie XVIII wieku właścicielem został hrabia Sigismund von Roedern (marszałkek dworu w Berlinie). W tym czasie powstało pierwsze założenie dworskie i folwarczne, oddzielone od wsi drogą, która prowadziła do Zwartowa. Po prawej stronie od dworu znajdował się dziedziniec folwarczny, wokół którego powstały budynki gospodarcze. Założono również park poprzez luźne nasadzenie drzew. W 1769 roku majątek nabyli kuzynowie hrabiego – Nikolaus Heinrich von Weiher z Gęsi i kapitan Philipp Georg von Weiher za sumę 19 tysięcy talarów. Philipp po siedmiu latach wykupił część Nikolausa i został jedynym właścicielem Borkówka. Nabył również młyn w Bergenzin (Bargędzino) i część zabudowań od hrabiego von Krockowa, a następnie zabrał się do przeprowadzenia melioracji. Philipp Georg von Weiher stracił wzrok i zmarł w 1792 roku w Godętowie. W testamencie kapitan przekazał swoje dobra na obydwu synów najsatrszego brata Bogislawa Theodora - Franza Ferdinanda von Weiher i radcę finansowego z Berlina Johanna Heinricha von Weiher. Jeszcze jednym spadkobiercą został syn najmłodszego brata Nikolausa Christopha von Weiher z Bukowiny - Franz Adolph Weiher. Przekazał on prawo własności do Borkówka kolejnym kuzynom i dalszej rodzinie. Franz zmarł 24 sierpnia 1797 roku. Od tego momentu jedynym właścicielem Borkówka został radca finansowy Johann Heinrich von Weiher. W marcu 1799 roku cały majątek sprzedał za 24 tysięcy talarów Fryderykowi Wilhelmowi Bogusławowi von Bonin, który z kolei odsprzedał go Paulowi Albrechtowi von Wittke. Dnia 25 września 1801 roku podpisana została umowa sprzedaży majątku (na sumę 7 050 talarów). Nowym gospodarzem został Karl Wilhelm von Koss z Żelaznej. Od von Kossa Borkówko kupił w 1804 r. Karl Timreck. Po Karlu kolejnymi właścicielami byli: jego kuzyn Friedrich Timreck (1819 r.), brat Fryderyka Ferdinand Timreck (1836 r.) oraz wdowa Timreck, z domu Neitzke. Po jej śmierci majątek przejął jej brat Julius Neutzke (w 1873 r.). Od 17 września 1896 roku kolejnym właścicielem został bratanek Juliusa, Arthur Niesske. Wartość majatku znacznie wzrosła w latach 1801-1873 - do 60 tyięcy talarów.

Dwór w Borkówku został wybudowany w 1733 roku. Kroniki rodzinne informowały o tym, że od 98 lat w tym dworze nie narodziło się żadne dziecko. Mówiło się, że dwór jest przeklęty. Jednak Arturowi w 1902 roku urodził się syn Hans Joachim Niesske. W 1910 roku. Niesskowie sprzedali Borkówko i przenieśli się do pobliskiego majątku w Borkowie. Nowymi właścicielami została rodzina von Viehstädt. Państwo Viehstädt mieli dwóch synów - Christiana i Hansa -Georga oraz córkę Rosemarie. Za ich czasów folwark znacznie rozbudowano. Powstały nowe budynki gospodarcze, w tym owczarnia z obszernym wybiegiem oraz duże kurniki. Około 1920 roku przystąpiono również do budowy nowego, okazałego dworu, którego wnętrza były bogato zdobione. Z obszernego hallu gdzie ulokowano okazały kominek, główne wejście prowadziło do pomieszczeń reprezentacyjnych, na prawo zaś do gabinetu. W 1936 roku w rodzinie Viehstädt zdarzył się tragiczny, owiany wielką tajemnicą wypadek. Christian, syn właścicieli majątku, popełnił samobójstwo w dniu ślubu swojej siostry z bronii myśliwskiej. Miał zaledwie 16 lat. Został pochowany w pobliskim lesie, a miejsce to otoczono granitowym głazem. O właścicielach majątku mówiono, że należali do loży masońskiej. Stało się to przyczynkiem do licznych rozmów i plotek na ich temat w całej okolicy. Tragiczna śmierć Christiana jeszcze pogłębiła owe plotki. Rodzina Viehstädt w trzy lata po tragedii opuściła Borkówko i wyjechała do Niemiec.

Po zakończeniu II wojny światowej majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa. Około 1960 oku właścicielem zespołu dworsko-parkowego i części gospodarstwa został Konstanty Sejko, który użytkował budynki, ale nie dbał zbytnio o ich utrzymanie. Majątek z biegiem czasu popadł w ruinę. Park zarósł a ścieżki spacerowe się zatarły. W 1990 roku majątek odkupiła Mirosława Sekuterska, która mieszkała we Władysławowie. Nowa właścicielka miała wielkie plany, co do dworu i jego otoczenia. W 1991 roku przystąpiono do remontu budynku, który ograniczono jedynie do wymiany pokrycia dachowego, na resztę niestety nie wystarczyło środków. W tym czasie w jednym z pomieszczeń zamieszkali znajomi pani Mirosławy. Zaoferowali oni swoją pomoc w odrestaurowaniu dworu. Planowali rozpocząć działalność gastronomiczno-hotelarską. Tymczasem upływały miesiące a budynek dalej czekał na remont. W międzyczasie postanowiono uruchomić studnię głębinową, która znajdowała się przez budynkiem dworu, jednak złe obliczenia spowodowały, że naziemna obudowa runęła w dół studni i przestała ona istnieć na dobre. Czekając na wymarzony remont mieszkańcy dworu założyli hodowlę kóz i kucyków oraz organizowali plenery malarskie dla studentów. W 1994 roku mieszkańcy opuścili dwór.

W 2017 roku dwór kupił były prezes PKN Orlen Daniel Obajtek. Rok później przekazał on obiekt w bezpłatne użytkowanie Fundacji Pomocy i Więzi Polskiej „Kresy RP”. Dwór miał stać się miejscem, w którym będą rehabilitowane dzieci, m.in. z zespołem Tourette’a. Miało tu również powstać muzeum żołnierzy AK- Łagierników. W 2019 roku fundacja otrzymała dofinansowanie na remont dworu od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które wyniosło 800 tysięcy złotych. Ostatecznie kwota została zmniejszona do 791 tys. zł. O dotacje z tej samej puli - czyli z Programu Ochrony Zabytków - wnioskowało 1785 podmiotów, dostało 378, z tego na Pomorzu tylko 13. Ta dla fundacji Kresy RP, na remont dworku Obajtka była najwyższa.

W 2020 roku Obajtek rozwiązał umowę z fundacją Kresy RP. Kolejnym użytkownikiem została Fundacja Integracji Przez Sport HANDICAP Zakopane, prowadzącej działania na rzecz dzieci z niepełnosprawnością i cieszącej się sponsoringiem takich państwowych firm jak PZU czy Tauron.. Na kolejny etap remontu dworu nowa fundacja otrzymała kolejne dotacje od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – 360 tysięcy złotych.

„Remont” dworu był również wspierany finansowo przez Fundację KGHM i Fundację PKO BP.

W styczniu 2024 roku dziennikarz Radia Zet Mariusz Gierszewski na platformie X ujawnił, iż "w księgach wieczystych nieruchomości Obajtka pojawiły się wpisy świadczące o zmianie właściciela. Także w księgach dot. dworku w Borkowie".

• Gertruda Pierzynowska, Dwory, parki i folwarki Kociewia i Kaszub, Tczew 1998.
• Marzena Szypulska-Kimilu, Dworki i pałace w gminie Choczewo, Choczewo 2003.
• Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdański 2010.
• Irena Elsner, Dzieje gminy Choczewo do 1945 roku, Amberg 2012.
• Rejestr zabytków nieruchomych – stan na 02.03.2016.
  Artykuł: Prezes Orlenu Daniel Obajtek kupił pałac na leczenie dzieci (...), 2019 [dostęp online].
• Krzysztof Katka, 800 tys. zł od ministerstwa na dworek prezesa Orlenu Daniela Obajtka, 2019 [dostęp online].
• https://www.lebork24.info
• Dziennikarz Radia Zet Mariusz Gierszewski, Platforma X

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• wizytacja terenowa: 2015 r.
• Michał Piotrowski, Tajemnice Pomorza, 2021 r. 
• Maciej Bąk, Radio Zet, 2024 r.