Najstarsza znana nazwa Sulmina to Słomno (łac. Slomno). Zostało ono wymienione w dyplomie Mściwoja II z 5 marca 1283 r. wśród 16 wsi w okolicach Gdańska. Mściwój nadał te ziemie klasztorowi oliwskiemu w zamian za 14 utraconych wsi w ziemi gniewskiej. Krzyżacy przejęli miejscowość po opanowaniu Gdańska. W 1340 r. zapisano po raz pierwszy nazwę wsi jako Sulmin. Mówiąc o właścicielach wsi należy rozróżnić wieś Sulmin od stanowiącego bezpośrednią własność krzyżacką, później królewską, folwarku Rychtowo czyli Dworu Sądowego. Bez zgody króla dzierżawcy Dworu Sądowego nie mogli go sprzedać ani przekazać następcą. Natomiast właściciele wsi Sulmin takiej zgody nie potrzebowali. Za pierwszego właściciela uznaje się zasadźcę Andrzeja. Brak jednak o nim oraz o jego następcach jakichkolwiek dalszych informacji. W założonej w 1400 r. najstarszej księdze gruntowej Starego Miasta Gdańska Sulmin (wtedy Solamyna) był zakwalifikowany do wolnych gruntów użytkowych. Najprawdopodobniej zapis pochodził z czasu przemian własnościowych po 1454 r. Solomyn był również wpisany do księgi z 1500 r. Nie wiadomo jaki był związek wsi ze Starym Miastem. Obie księgi gruntowe są znane tylko z krótkiego opisu dokonanego w 1712 r.
W 1439 r. wielki mistrz Paweł von Russdorf przekazał Bartoldowi Burhamerowi wioskę Sulmin w uznaniu jego wiernej służby. Kolejnymi właścicielami wsi był ród Jackowskich. Nie wiadomo jak i kiedy stali się w jej posiadaniu. W 1504 r. właścicielem Sulmina był Piotr Jackowski. Jego dziedzicem był zaś Jerzy Jackowski. W 1526 r. nie był on już jedynym właścicielem. W aktach procesowych z tego roku obok Jerzego Jackowskiego widnieją: Stefan, Tomasz, Bartłomiej, Piotr, Kacper oraz Jan Jackowscy. Jak się okazuje Jackowscy nie byli jedynymi właścicielami w Sulminie. Obok nich wymienia się Mikołaja Hubel (Hövel albo Hewel). Posiadał on 151 ha ziemi (Jackowscy 521 ha) i był gdańskim kupcem, prowadzącym handel morski. Nadanie z 1439 roku dla Burhamera dotyczyło tylko wsi Sulmin. Nie było w nim mowy o Dworze Sądowym, który należał bezpośrednio do Krzyżaków. W 1454 r. stany Prus Krzyżackich (rycerstwo, duchowieństwo i mieszczanie) zbuntowały się przeciwko Krzyżakom oraz zwróciły się do króla Kazimierza Jagiellończyka. Ten 6 marca tego samego roku wcielił ziemie pruskie do Polski. Rozpoczęta wojna okazała się sukcesem, ale trwała aż 13 lat. Inkorporacja ziem oznaczała, iż własność krzyżacka przeszła w ręce króla. Henryk Niederhof w 1485 r. oprócz posiadłości, które odziedziczył po ojcu (Rajnold Niederhof) otrzymał również Dwór Sądowy (Rychtowo). Według aktu z 1520 r. Zygmunt Stary odebrał Edwardomi Niederhof (syn Henryka) ziemie na rzecz Jana Czeroniowskiego, który otrzymał je za zasługi wojenne. Najprawdopodobniej odebrano mu również dwór sulmiński. Wydziedziczenie nie trwało jednak długo.
W 1526 r. podczas wizyty króla w Gdańsku przekazano wieczyście dwór Sulmin Edwardowi Niederhofowi. Na początku XVI w. doszło do spory granicznego. Wtedy wieś Sulmin należała do Jackowskich natomiast Rychtowo do Niederhofów. Areał gruntów wsi obejmował nadal 36 włók, a do dworu należały grunty, ogrody, łąki, pola, lasy i gaje (wymienione w nadaniu z 1485 r.). Spór rozgorzał kiedy właściciele wsi bezprawnie wykorzystywali łąki i pastwiska, które były przypisane do dworu. W 1526 r. Edward Niederhof złożył skargę do króla na Jackowskich. Prosił o ustalenie granic między dworem a wsią. Król powołał specjalną komisję, która miała rozwiązać konflikt. Komisja opowiedziała się po stronie Edwarda Niederhofa. Jackowscy wnosili apelacje, jednak król je odrzucał. Tym samym cały spór wygasł dopiero pod koniec XVII w. Po śmierci Edwarda współdziedzicem (wraz z siostrami) został Henryk (II) Niederhof. Do chwili uzyskania przez niego pełnoletności pieczę nad dworem sprawowali w imieniu sióstr kantorzy, a następnie mężowie. Przy tym zaniedbali Dwór Sądowy, który popadł w ruinę. Gdy Henryk osiągnął pełnoletność i mógł zacząć samodzielnie zarządzać majątkiem, spadła na niego decyzja Zygmunta Augusta, który przyznał Rychtowo Janowi Lubockiemu. Nie miał on własnej rodziny. Po śmierci Henryka Niederhofa Przyjaźń i Niestępowo przeszły na jego córkę Annę i jej męża Michała Bartscha. Hans Lubocki za zgodą króla przekazał Michałowi Bartschowi dwór sądowy i karczmę w 1589 r. Do 1592 r. żyła jeszcze wdowa po Albercie Giese – Katarzyna Schachmannowa, którą trzeba było spłacić. Bartscha kosztowało to 150 florenów. Po śmierci Michała Bartscha majątek został przekazany, za zgodą króla Zygmunta III, synowi Natanielowi (był on jeszcze wtedy niepełnoletni).
Po śmierci Nataniela doszło do podziału dóbr: właścicielem Niestępowa i Rychtowa został najstarszy syn Gerhard Bartsch; a Przyjaźń odziedziczyli jego młodsi bracia Edward i Rajnold. Potem Przyjaźń przeszła na syna Ernesta Edwarda Bartscha, który ożenił się z Weroniką Sabiną z rodu von Weiher. Jeśli chodzi o sulmińskie Rychtowo to znowu pojawiły się tam spory własnościowe. Gerhard Bartsch z Kordulą van der Linde miał córkę Katarzynę Kordulę, która w 1670 r. poślubiła Wawrzyńsca Gniewomira z linii roszczyckiej sławnego rodu Krokowskich. Po śmierci żony Bartsch ożenił się z Adelgundą z rodu Ferberów. Ich syn Jan Gerhard urodził się dwa miesiące po śmierci swojego ojca w 1660 r. Naturalnym sukcesorem i opiekunem wdowy był brat zmarłego Henryk Bartsch. Ożenił się on z Katarzyną, córką rajcy Salomona Giesego. Król Jan Kazimierz 12 listopada 1660 r. przyznał Rychtowo Janowi Tańskiemu. Henryk wraz ze swoją szwagierką Adelgundą złożyli odpowiednie wyjaśnienia i 20 grudnia 1660 r. król wydał przywilej na Rychtowo, a 25 marca 1662 r. potwierdził unieważnienie przywileju dla Tańskiego i prawo Henryka do sukcesji. Aby uniknąć płacenia ciężarów, młody dziedzic Jan Gerard darował połowę wsi swojej matce, a drugą połowę jej sprzedał. Najprawdopodobniej część pieniędzy pochodziła od Konstantego Ferbera, który był jego wujkiem. Umowa między Janem a jego matką, którą wcześniej zawarli, dotyczyła Niestępowa. Z kolei sprawę podlegającego odrębnym prawom Rychtowa rozstrzygnął król, nadając 12 maja 1679 r. dobra Sulmin (Dwór Sądowy) kasztelanowi brzezińskiemu Janowi Olszowskiemu. Jan Gerard upomniał się jednak o swoje. Już 23 czerwca tego samego roku doszło do ugody. 17 maja 1680 r. Olszowski oficjalnie przekazał Rychtowo Barczowi. Po śmierci Jana Gerarda Niestępowo odziedziczyła jego jedyna córka Krystyna Katarzyna Renata. Do czasu jej pełnoletniości majątkiem zarządzali Ferberowie. W 1710 r. Krystyna poślubiła barona Fryderyka Augusta von Zorn-Plobsheim. Konstanty Ferber (brat Adelgundy Barczowej) chciał przejąć Rychtowo.
Po śmierci Jana Gerarda przejął je Konstanty Fryderyk Ferber, syn Konstantego z pierwszego małżeństwa. Pod koniec 1701 r. król wydał zgodę, aby Konstanty Ferber wraz z małżonką Dorotą Elżbietą ze Schlieffów odstąpili Rychtowo, pułkownikowi Krzysztofowi Krokowskiemu i jego żonie Eufrozynie z Jackowskich. Już w 1693 r. Krokowscy weszli w posiadanie Przyjaźni, natomiast Niestępowo nadal należało do Krystyny Renaty Barczówny. W 1703 r. jako właścicielem Niestępowa zostaje książę Kurlandii Ferdynand Kettler. W późniejszym czasie Niestępowo wróciło do rodu Krokowskich. W 1725 r. właścicielem Niestępowa i Rychtowa został Jakub Wolski. Po jego śmierci jego majątek przeszedł na brata Aleksandra (w 1754 r.). Z kolei po jego śmierci dziedzictwo objęli Walenty Wolski i jego żona Franciszka z Prądzyńskich. W późniejszym czasie Sulmin należał do szlacheckiego rodu Gralathów. W 1808 r. zmarła Renata Wilhelmina z Gralathów Conradiowa, a jej majątki odziedziczyli bracia. Pierwszy z nich – Daniel Gralath Młodszy był wybitnym historykiem (napisał Historię Gdańska). Otrzymanym po siostrze majątkiem cieszył się jedynie rok, ponieważ w 1809 r. zmarł. Drugi z braci – Karol Fryderyk Gralath został jedynym dziedzicem Sulmina. Karol Fryderyk zmarł w 1818 r. Jako pierwszy z rodu spoczął po śmierci w zachowanej do dziś rodzinnej kaplicy grobowej w Sulmienie, którą sam kazał wybudować. Potem majątki przypadły Stanisławowi Karolowi Gralathowi – synowi Karola. Ożenił się on z Amalią von Foller. Z powodu braku potomstwa Karol jeszcze za swego życia dopuścił do dziedzictwa swojego bratanka Jerzego Fryderyka. Ten ożenił się z Marią Maquet. Później dziedzicem włości sulmińskich został syn Jerzego Maks Karol Jerzy Gralath, który poślubił Emilię Newton. Max von Gralath w 1880 r. sprzedał Sulmin. Później wieś przechodziła z rąk do rąk. Krótko przed 1901 r. kupił ją wraz z Niestępowem, Otominem, Kiełpinem Górnym i Smęgorzynem Max Hartmann z Wrzeszcza. Kupił je dla celów spekulacyjnych. Liczył, że zainteresuje nimi wojsko, które szukało terenów na poligon. Jednak nic z tego nie wyszło. Złożył więc ofertę Królewsko Pruskiej Komisji Osiedleńczej, która ją przyjęła w 1901 r.
Po I wojnie światowej Sulmin znalazł się po polskiej stronie granicy, która przebiegała między nim a Otominem. Dnia 1 września 1939 r. Sulmin został przejęty przez wojska hitlerowskiej Rzeszy. Dnia 18 marca 1945 r. do Sulmina wkroczyła Armia Czerwona. Później nastąpiła parcelacja majątków. Rosjanie zdewastowali mauzoleum Gralathów.
Powyższy opis to jedynie skrót/streszczenie bardzo interesującej książki Andrzeja Januszajtisa, pt. Sulmin. Niezwykłe dzieje podgdańskiej wsi.
Sklep
Ogłoszenia
