Dwór w Jarocinie

W nawiązaniu do neogotyckiej architektury wiktoriańskiej Anglii dobrze znanej fundatorowi pałacu, który wraz z królem pruskim Fryderykiem Wilhelmem III był w Anglii na ślubie królowej Wiktorii, architekt Fryderyk August Stüler, autor między innymi rezydencji w Dębowej Łęce i Strzelcach, wzniósł w latach 1847-1853 neogotycki pałac. Fundator Władysław Radoliński był przedstawicielem starej wielkopolskiej, lecz – co było wyjątkiem wśród polskiego ziemiaństwa – szybko niemczącej się rodziny. Pierwotny pałac wzniesiony został na rzucie prostokąta, przedłużonego po obu bokach przy rozbudowach z lat 1911-1917 utrzymanych w poprzednim stylu. Część centralna, poprzedzona gankiem z balkonem, zawierająca okazały hol i wielką salę – oba pomieszczenia o podwójnej wysokości w stosunku do sąsiednich pokoi – przypomina średniowieczną wieżę bramną. Całość wieńczy krenelaż. Pałac piętrowy, nakryty płaskim dachem.

Prawdopodobnie zachowany w parku przy drodze skarbczyk to późnośredniowieczna wieża mieszkalna – pierwotna siedziba właścicieli Jarocina. Pod koniec XVIII wieku była już w bardzo złym stanie i dopiero w 1894 roku została odbudowana w formach neobarokowych. To właśnie takie wieże, często drewniane, były powszechnymi rycerskimi siedzibami w średniowieczu.

Jarocin wzmiankowany jest jako miasto w 1257 roku i był kolejno siedzibą Jarockich, Komorskich, Przyjemskich, Dobczyńskich i od 1661 roku do roku 1945 Radolińskich. Radolińscy herbu Leszczyc wywodzili się z Radoliny w powiecie konińskim i należeli do niezbyt zamożnej szlachty. Pierwszy wybił się Andrzej (zm. 1681), kolejno pisarz grodzki kaliski, surogator poznański, wreszcie kasztelan krzywiński. Zgromadził on znaczny majątek, a po swoim wuju i opiekunie Janie Dobczyńskim został właścicielem klucza majątków z ośrodkiem w Jarocinie. Jego też potomkiem był fundator pałacu w Jarocinie Władysław Radoliński (1808-1879), jeden z najbogatszych ziemian wielkopolskich, akcjonariusz Bazaru, ożeniony z kuzynką Józefą z Radolińskich (1809-1880). Niezwykle ugodowy wobec pruskiego zaborcy otrzymał w 1836 roku tytuł hrabiowski. W roku 1840 został szambelanem. To on założył ordynację jarocińską. Niezwykle błyskotliwą karierę w służbie najpierw Prus, a potem cesarskich Niemiec zrobił jego syn Hugo Radoliński (1841-1917). Od 1884 roku był marszałkiem dworu następcy tronu, późniejszego cesarza Niemiec i króla Prus Fryderyka III. W latach 1893-1895 był posłem w Konstantynopolu, potem, w latach 1895-1901, ambasadorem niemieckim w Petersburgu, a w latach 1901-1910 w Paryżu. W roku 1888 otrzymał dziedziczny tytuł książęcy pod warunkiem posiadania ordynacji jarocińskiej, a ponieważ już bardziej czuł się Niemcem niż Polakiem, wyjednał u cesarza zgodę na zmianę nazwiska na von Radolin. Pierwszy raz żonaty w wieku 22 lat z Lucy Wakefield, córką angielskiego pułkownika i hinduskiej księżniczki, po jej śmierci ożenił się z hrabianką Joanną von Oppersdorf.

W 1939 roku właścicielem ordynacji jarocińskiej był Niemiec książę Hans Hugo von Radolin, trzeci ordynat na Jarocinie. Majątek w roku 1926 liczył 2065 hektarów, miał tartak i cegielnię.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 2002.
Zdjęcie: Piotr Libicki, lata 90-te XX w.