Wielka szkoda, że wszystko, co pozostało po wspaniałym neobarokowym założeniu w Bonikowie, to oficyna, domek ogrodnika i ruina efektownej wzniesionej z cegły i ciosanego kamienia lodowni. Przed rokiem 1945 stał tu jeszcze pałac z lat 1907-1911, zaprojektowany dla Alfreda Chłapowskiego przez Rogera Sławskiego, a powstały w wyniku radykalnej przebudowy starszej siedziby w „guście włoskim” wzniesionej dla Stefana Euzebiusza Chłapowskiego w 1868 roku. Choć zasadniczo nowy pałac zachowywał bryłę wcześniejszej rezydencji, jego wyraz był już zupełnie inny. Była to chyba najbardziej barokowa i najmniej klasycystyczna z siedzib zaprojektowanych przez Rogera Sławskiego – pałac piętrowy, nakryty mansardowymi dachami, z wejściem poprzedzonym monumentalną wieloboczną loggią, pod którą dopiero murowany ganek. Jej mansardowy dach podtrzymywały filary i flankujące je kolumny. Po jednej stronie loggii znajdował się płytki ryzalit zwieńczony dekoracyjnym barokowym szczytem, po drugiej – kwadratowa wieża nakryta cebulastym hełmem. Całość mimo dużego zróżnicowania była bardzo harmonijna.
Bonikowo jest znane w źródłach od 1310 roku. W XIV wieku własność miasta Kościana, później prawdopodobnie Borków z Gryżyny, następnie Bonikowskich. Od 1414 roku stanowiło część starostwa kościańskiego. Ostatnim starostą był Józef Chłapowski (1756-1826), który otrzymał dobra starostwa od króla Stanisława Augusta jako lenno dziedziczne. Mimo to Prusacy dobra te skonfiskowali i przekazali baronowi Friedrichowi von Schieldenowi. W 1800 roku swoje własne dobra starosta Chłapowski odkupił od pruskich paserów. W efekcie w XIX i XX wieku Bonikowo należało do Chłapowskich. Starosta Józef Chłapowski był ojcem Jana Anzelma Chłapowskiego (1796 lub 1797-1843), założyciela tak zwanej linii bonikowskiej rodziny Chłapowskich. Po śmierci Jana Anzelma jego żona Emilia z Koczorowskich (1807-1894), prowadząc świetnie interesy, w czasie swego długiego życia znacznie poprawiła finanse rodziny. Synem Jana Anzelma i Emilii był Stefan Euzebiusz Chłapowski (1835-1884), prezes rady nadzorczej Bazaru, członek sejmiku powiatowego w Kościanie, współzałożyciel cukrowni i mleczarni w Kościanie, ożeniony z Marią z Ponińskich (1842-1899). Następnym i ostatnim właścicielem Bonikowa był jeden z najwybitniejszych przedstawicieli rodziny Chłapowskich, syn Stefana Euzebiusza i Marii Chłapowskich – Alfred (ur. 1874), który po maturze zdanej w słynnym poznańskim gimnazjum św. Marii Magdaleny studiował rolnictwo, prawo i ekonomię na uniwersytetach niemieckich i w Paryżu. Wcześnie zaangażował się w pracę społeczną i narodową, współpracując ze znanymi narodowcami, braćmi Seydami i ks. Antonim Stychlem. W 1897 roku współzałożył „Gazetę Polską” w Kościanie. Działał również w Stowarzyszeniu „Straż”. W 1906 roku był współzałożycielem „Kuriera Poznańskiego”, a także agencji informacyjnej „Prasa”. W latach 1904-1909 był posłem do parlamentu niemieckiego, w latach 1905-1914 przewodniczącym Kółka Rolniczego w Kościanie, a zaraz po pierwszej wojnie członkiem zarządu zasłużonego wielkopolskiego Centralnego Towarzystwa Gospodarczego. W czasie pierwszej wojny z ramienia Zakonu Maltańskiego, będąc jego członkiem, opiekował się szpitalami w Serbii i Macedonii. W 1918 roku został komendantem Straży Ludowej, w 1919 roku delegatem do sejmu dzielnicowego, w 1922 roku posłem na sejm, a w 1923 roku ministrem rolnictwa w gabinecie Wincentego Witosa. Od 1924 roku był ambasadorem RP we Francji, gdzie prowadził bardzo aktywną działalność dyplomatyczną aż do odwołania w 1936 roku. Pod koniec swego urzędowania w Paryżu wybrał na nową siedzibę polskiej ambasady wspaniały pałac Hôtel Talleyrand-Sagan. Pałac ten wziął swoją nazwę od nazwiska dawnych właścicieli, którzy łączyli w swoim rodzie francuskich Talleyrandów z książętami kurlandzkimi, dawnymi lennikami Rzeczypospolitej, będącymi też książętami von Sagan, czyli żagańskimi. Na trafny wybór nowej siedziby polskiej ambasady miała wpływ żona ambasadora Alfreda Chłapowskiego Helena z Mielżyńskich z Pawłowic (1887-1959). W czasie swego paryskiego urzędowania ambasador Chłapowski uzupełniał finanse ambasady swoimi prywatnymi funduszami, co nadwątliło jego własny, skądinąd bardzo znaczny, majątek. Od roku 1937 Alfred Chłapowski był trzecim po księciu Ferdynandzie Radziwille i hr. Bogdanie Hutten-Czapskim prezydentem Polskiego Związku Kawalerów Maltańskich. Odznaczony między innymi orderem Polonia Restituta, francuską Legią Honorową i Komandorią z Gwiazdą Grobu Świętego, otrzymał też doktorat honoris causa Uniwersytetu w Nancy. Jego żona Helena Chłapowska była odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta. Oboje zostali aresztowani przez Niemców w 1939 roku. Ciężko chory Alfred zmarł w szpitalu w Kościanie 19 lutego 1940 roku trzymany przez Niemców pod strażą. Helena Chłapowska została uwolniona po śmierci męża z niemieckiego więzienia i zmarła we Francji 10 sierpnia 1959 roku.
W 1939 roku Bonikowo było własnością Alfreda Chłapowskiego. Majątek w 1926 roku liczył 763 hektary.
Pałac spalony w 1945 roku. Zaniedbane pozostałości dużego parku.Zachowana oficyna, w której mieściła się niegdyś szkoła.
Sklep
Ogłoszenia
