Pałac Świętosław

W źródłach występowały następujące nazwy wsi: 1412 Swantislaus, 1564 Zwiethoslawie, Swejntosław.

W II poł. XVI w. dobra były własnością rodziny Świętosławskich: Andrzeja, Baltazara, dwóch Janów i Sebastiana.

W 1789 r. dziedzicem Świętosława był Bonawentura Paprocki.

Dwór w Świętosławiu pochodzi z II poł. XIX w. Ok. połowy XIX. w. majątek był własnością rodziny Chełmickich herbu Nałęcz, która wybudowała dwór.

W 1934 r. jako właściciel wymieniany jest Adrian Chełmicki, który sprzedał swój majątek podporucznikowi Stefanowi Jacentemu Dąbrowskiemu. Wraz z żoną Stanisławą z domu Karnkowską prowadzili gospodarstwo rolne. Zanim stał się właścicielem Świętosławia wstąpił do Wojska Polskiego. W 1920 r. uczestniczył w stopniu podporucznika w wojnie polsko-bolszewickiej. Po demobilizacji pracował w biurze mierniczym przeprowadzającym parcelację majątków ziemskich w ramach reformy rolnej na terenie powiatów: Brodnica i Lipno. We wrześniu w 1939 r. w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie jenieckim w Starobielsku. Zginął rozstrzelany przez NKWD w kwietniu 1940 w siedzibie tej instytucji w Charkowie. Po jego śmierci właścicielką majątku została wdowa po nim. Jesienią 1939 okupacyjne władze hitlerowskie odebrały rodzinie Dąbrowskich gospodarstwo rolne i przekazały we władanie pochodzącemu z Estonii osadnikowi niemieckiemu Hoffmannowi. Do końca okupacji żona Stefana Dąbrowskiego przymusowo pracowała u Hoffmanna jako pomoc domowa i kucharka. Po wojnie odzyskała rodzinne gospodarstwo. W 1952 została aresztowana przez UB z powodu niewywiązania się z obowiązków dostawy płodów rolnych i przez 6 miesięcy była więziona w areszcie PUB P w Lipnie.

W 1982 r. właścicielem majątku był Maciej Kaczyński.

Obecnie dwór jest w rękach prywatnych.

Pałac został wybudowany w stylu neobarokowym. Został założony na planie prostokąta z dwoma ryzalitami bocznymi. Jest podpiwniczony, murowany i otynkowany. Dwukondygnacyjne ryzality oraz parterowa część centralna są posiadają dachy dwuspadowe pokryte blachą. Kondygnacje są podzielone szerokim gzymsem kordonowym. Fasada jest jednoosiowa i posiada trójosiowy portyk wgłębny w osi środkowej. Ryzality są symetryczne, trójosiowe zwieńczone tympanonem z półokrągłym okienkiem na osi centralnej ryzalitu. Okna są prostokątne, ujęte w profilowane opaski. W części parteru szeroki gzyms podokienny. Między oknami wyższej kondygnacji żłobkowane lizeny. Część środkowa jest parterowa i dźwiga uproszczone belkowanie. W osi centralnej portyku znajduje się prostokątny otwór drzwiowy ujęty w profilowaną opaskę. Po obu stronach znajdują się proste otwory okienne. Po obu stronach portyku odnajdziemy pojedyncze okna znajdujące się między pilastrami. Nad portykiem znajduje się zwieńczenie w formie fasety o symetrycznych, krzywoliniowych formach.

• Hanna Wieczorkiewicz, Karta Biała, 1990, www.zabytek.pl
• Ewidencja parkowa, www.zabytek.pl
• www.nasi-bliscy.federacja-katyn.org.pl

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia: Michał Piotrowski, Tajemnice Pomorza 2023; Radek Redman Stępień, 2022