Dwór z Drogini
w Wygiełzowie

W 1234 r. wojewoda krakowski Teodor Gryfita darował klasztorowi w Jędrzejowie Zakonu Cysterskiego terytorium zwane Ludźimierz wraz ze wszystkimi jego przynależnościami,
lasami, łąkami, wodami, ziemiami uprawnymi i nieuprawnymi, w którym wypływa źródło solne. Wśród nadanych wsi występuje Droginia. Oprócz niej: Brunaczów, Mogilany, Osieczany, Niedzieliska, Szczyrzyc z trzema wsiami oraz Bochnia, wieś niwna sześciu oraczy.

Dwór znajdujący się niegdyś w Drogini został zbudowany w 1730 r. przez Adama Jordana z Zakliczyna herbu Trąby, kasztelana wojnickiego, generała-lejtnanta kawalerii koronnej, generała majora wojsk koronnych. Na stropie we wnętrzu jadalni dworu widnieje data: A. D. 1730. Rodzina ta była jednak w posiadaniu majątku już wcześniej. W 1508 r. jako właściciela wymienia się Achcego Jordana. Zmarł on w 1547 r., a Droginię odziedziczył po nim syn Stanisław.

Adam Jordan w 1750 r. ufundował nowy kościół, miejscu dawnego, chylącego się do upadku.

Po śmierci Adama Jordana posiadłość często zmieniała właściciela. Dwór wraz z majątkiem ziemskim należał m.in. do rodziny Dąbskich. W 1846 r. podczas rabacji galicyjskiej Dominik Dąbski, który był dziedzicem majątku, został zamordowany przez zbuntowanych chłopów. Sukcesję po zmarłym bracie przejęła Mariannna Dąbska żona Kazimierza Janoty Bzowskiego pieczętującego się herbem Nowina. Od tej pory dobra drogińskie przez prawie sto lat należały do rodziny Bzowskich, dla których dwór był domem mieszkalnym a zarazem stanowił centrum zarządzania dużym majątkiem.

W 1895 r. jako właściciel wymieniany jest Bogusław Bzowski. W tym roku Minister Handlu udzielił mu zgody na podjęcie technicznych prac przygotowawczych do budowy normalnotorowej kolei lokalnej z Mszany Dolnej przez Myślenice do Radziszowa.

W latach 1939-1945 majątkiem zarządzała oficjalistka właściciela. W 1945 r. przeprowadzono parcelację majątku, a resztówkę t. j. park wraz z dworem i budynkiem gospodarczym przejął Państwowy Fundusz Ziemi, a po nim gminna spółdzielnia. Od 1958 r. w dworze mieściło się przedszkole. W latach 1958-1960 znajdowała się w nim baza terenowa Krakowskiego Przedsiębiorstwa Elektryfikacji Rolnictwa. W 1960 r. dwór wraz z parkiem przejęło Ministerstwo Rolnictwa. W dworze mieściła się Zasadnicza Dwuletnia Szkoła Rolnicza oraz Ośrodek Szkolenia Rolniczego z internatem, podlegający Rejonowemu Zakładowi Doświadczalnemu w Karnilowicach.

W otoczeniu dworu został założony park w stylu francuskim. Kompozycja układu przestrzennego parku pierwotnie nawiązywała do stylu francuskiego, przy czym dużą rolę odgrywała tu przepływająca woda ujęta w regularne kanały. Na zakończeniu kanału głównego usytuowana była ozdobna oranżeria, wypełniona dekoracyjnymi roślinami. Nad kanałem od strony zewnętrznej istniał strzyżony szpaler świerkowy z wycinanymi prześwitami przez które jadący łódką mógł widzieć rzeźby figuralne usytuowane we wnętrzu parku. W basenie pływały ryby. Kanał pełen był czystej wody, w której lustrze odbijała się elewacja oranżerii, oraz żywopłot. Rzeźby 2 m wysokości przedstawiały pory roku: Jesień - jako kobieta zbierająca winogrona, Zima — jako niewiasta nad ogniskiem, Lato — zbierająca róże. Na istniejących dotąd postumentach płaskorzeźby przedstawiają pracę w ogrodzie — strzyżenie żywopłotu, zbiór owoców itp. Figury te ustawione były pojedynczo w znacznej odległości od siebie, lecz widoczne z pałacu, oraz z łódki na basenie ukazując się kolejno poprzez prześwity.

W 1985 roku nastąpiła rozbiórka dworu, która była związana z budową dobrzyckiego zbiornika wodnego. W roku 1996 resztki dworu zostały zakupione przez Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzdowie i przeniesione do Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie, gdzie w latach 2002-2006 dokonano rekonstrukcji obiektu. Wnętrze dawnej siedziby szlacheckiej zostało zaadaptowane do potrzeb działalności muzealnej i komercyjnej. Część muzealną zaaranżowano na „Mieszkanie zamożnej rodziny szlacheckiej” w okresie od połowy XIX wieku do 1945 roku. Z dawnego wyposażenia dworu zachowały się jedynie portyk kamienny, część belek stropowych, stolarka okienna i drzwiowa oraz trzy piece kaflowe z początku XX wieku. Część komercyjna dworu obejmuje dwie duże sale przeznaczone na potrzeby działalności konferencyjnej, koncertowej i wystaw czasowych.

Podobno Droginia jest jedną z najstarszych osad słowiańskich. Idąc przez nią do Krakowa św. Wojciech głosił Słowo Boże. Według legendy miał on również nawrócić dziedzica majątku Jordana, który był zagorzałym poganinem. Był na tyle skuteczny, że Jordan ufundował nawet kościół!

W budowie chrześcijańskiej świątyni przeszkadzał sam diabeł, ponieważ nie mógł on przeboleć straconej duszy Jordana. Było tym bardziej dotkliwe, iż kościół miał stanąć w miejscu karczmy, gdzie szatan wodził dusze na pokuszenie i porywał je na wsze czasy. Co noc diabeł, pod postacią siwego konia, przenosił na mokradła nagromadzony surowiec, ale kościół i tak stanął. Diabeł postanowił świątynię zburzyć. Przytaszczył ogromny głaz gdzieś z Tatr i rzucił, lecz opuściły go siły i nie trafił w cel. Kościół pod wezwaniem Św. Wojciecha pozostał. W ten sposób św. Wojciech
dwukrotnie zwyciężył demona pogaństwa.

Akty chrztu dziedzica Jordana został przedstawiony na obrazie, który znajdował się w drugim kościele, ufundowanym przez ówczesnego właściciela Adama Jordana w 1750 r.

• Ewidencja parkowa, 1975, www.zabytek.pl
• https://mmz.info.pl
• Henryk Sarkowicz, Stróżna : zarys dziejów wsi wydany z okazji 630-lecia istnienia (1378-2008), Kraków 2008.
• Róża Godula, Krakowska legenda Św. Wojciecha [w:] Rocznik Krakowski. T. 63 (1997).
• Stanisław Krupa, Pierwsze dokumenty Podhala [w:] Podhalanka. 1988, nr 2 = nr 18, Ludźmierz 1988.
• Kurjer Poranny. R. 19, 1895, no 206, Warszawa
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2: Derenek-Gżack, Warszawa 1881.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcia: Stanisław Babicz, 2017