Pałac w Grudyni Wielkiej

Grudynia Wielka była wzmiankowana w 1223 roku w dokumencie biskupa Wawrzyńca, w którym przekazał podatek ze wsi kościołowi w Rybniku. W 1361 roku właścicielem majątku był Jeschek Kossobor. To samo nazwisko figuruje również w latach 1524-31, wówczas wieś należała do Piotra i jego żony Barbary. W 1540 roku Krystek Janikowski odkupił dochody z Grudyni Wielkiej od Jerzego Strzeli. Pod koniec XVII w. wieś należała do Heleny Katarzyny Pelki, która w 1692 roku poślubiła Jana Jerzego Mertko von Klodnitz. W 1700 roku Grudynia Wielka był już własnością Leopolda Borenskiego von Roztropitz, a następnie Sylwiusza von Hohenhausen, którego wnukowie sprzedali wszystkie majątki na Śląsku i przenieśli się w głąb Prus. W tym samym czasie cześć Grudyni był także własnością Franciszka Józefa von Görtz. Hrabia von Görtz pełnił funkcje starosty biskupów ołomunieckich, a później był starostą powiatu prudnickiego. Był dwukrotnie żonaty: po raz pierwszy z Józefą Franciszką von Reiswitz (1693-1739), a trzy lata po jej śmierci ożenił się z Marią von Mosch. To właśnie w Grudyni wybudował swoją nową posiadłość. Franciszek von Görtz zmarł w pałacu 4 czerwca 1765 roku, a majątek pozostał w rękach jego spadkobierców do 1802roku. Wówczas właścicielami zostali hrabina wspólnie hrabia von Knobelsdorff i Löwe, jednak już w 1811 roku sprzedali go radcy prowincji opolskiej o nazwisku Früson. Potem dobra rycerskie w Grudyni Wielkiej zostały zakupione w 1850 roku przez Josepha Neumanna z Miejsca Odrzańskiego. Po nim zarząd nad majątkiem przejął zięć baron Ernst von Reibnitz, od 1852 roku żonaty z Emilią, córką Neumanna. Po tragicznej śmierci żony w 1859 roku majątek stał się całkowitą własnością Reibnitzów i ich własnością pozostał już do 1945 roku.

Pałac w obecnym kształcie został przebudowany niemalże od podstaw w latach 1858-59. Powstało wówczas założenie w stylu neogotyckim, nawiązujące do angielskich zamków i panującej mody na tzw. historyzm. Wnętrza do dziś w większości nie zachowały dawnego wystroju, choć ocalały m.in. oryginalne posadzki kamienne i boazeria ścienna w holu, fragmentarycznie stolarka drzwiowa i okienna (m.in. żaluzje wewnętrzne składane), strop z fasetą i zdobienia sztukateryjne w kształcie owalnej girlandy. Obecnie pałac jest własnością prywatną.

Tekst: Marek Gaworski, Przewodnik po zamkach i pałacach województwa dolnośląskiego, Strzelce Opolskie 2020

Zdjęcia:

• Marek Gaworski